ترنم

در اين نوشتار كه مبتني بر نظريات امام خامنه ای پيرامون استاد است، با رويكردي متفاوت و از منظري موضوعي به اين بحث مي‌پردازيم. از اين رو مي‌توان نظرات رهبري را درباره ايشان به اقسام گوناگوني تقسيم كرد كه عبارتند از: ابعاد فردي، اخلاقي، سياسي و اعتقادي كه در اين نوشتار به آنها پرداخته مي‌شود.

1. لزوم پرداختن به افكار و ايده‌هاي استاد و بررسي راه‌هاي تداوم اين جريان عميق و اصيل؛ بي شك، از مواردي كه در مورد شهيد مطهري، حائز اهميت است، لزوم بررسي راه‌هاي تداوم جريان و حركت عميق و اصيل انديشه شهيد مطهري براي برآورده كردن نيازهاي فكري جديد و ورود به عرصه چالش با افكار وارداتي و نقادي علمي‌اين افكار است.

رهبرمعظم انقلاب با تاكيد بر اين نكته مهم مي‌فرمايند: ما نمي‌توانيم در شهيد مطهري متوقف شويم؛ هر چند پس از گذشت 25 سال از شهادت اين مرد بزرگ، كتاب‌هاي او جزو جذاب‌ترين و پرفروش‌ترين كتاب‌ها براي نسل‌هاي جوياي فكر متين و منطقي اسلام است و ما در حال حاضر بديلي براي مجموعه كتاب‌هاي شهيد مطهري نداريم؛ اما نيازهاي فكري روزبه‌روز و نو به نو مي‌شود و جريان ورود به چالش با افكار وارداتي و نقادي علمي‌ و تفكيك صحيح از سقيم آن، از وظايف مهمي ‌است كه بايد ادامه يابد. و ما در دهه‌هاي آينده به مطهري‌ها نياز مبرم داريم (پيام رهبر انقلاب به همايش جهاني انديشه مطهر، 6/2/1383). ايشان رمز توفيقات استاد شهيد مطهري را تلاش بي‌وقفه و پيگير استاد مطهري براي خودسازي روزافزون علمي ‌مي‌دانند و اعتقاد دارند مطهري هيچ‌گاه در استفاده از ذخيره گرانبهاي علمي ‌خود سستي نكرد؛ به‌گونه‌اي كه امروز هم فضاي فكري جامعه، مرهون افكار، و نيازمند آثار و انديشه‌هاي اوست، اما حوزه‌هاي علميه نبايد در شهيد مطهري متوقف بمانند؛ چرا كه بسياري از نظريات و شبهات پس از حيات آن استاد عاليقدر مطرح شده است كه بايد به آنها پاسخ داد (12/10/1384).

همچنين رهبر فرزانه انقلاب ضمن تاكيد بر بازخواني مكرر و تفكر در آثار و افكار استاد شهيد مرتضي مطهري، آن را براي مبلغان و طلاب، لازم و واجب مي‌دانند؛ چرا كه به اعتقاد ايشان: روحانيان بايد با اتكا نكردن به حرف‌هاي تكراري، براي همه قشرها و سطوح مختلف فكري، حرف‌هاي نو و جذاب داشته باشند. همچنين بايد صاحب‌نظراني كه داراي بنيه قوي فقهي و نگاه امروزي به مسائل هستند، با تلاش مضاعف و تكيه بر فقه و مبادي فقهي به تبيين مسائل مختلف و پاسخگويي ديني به اين نيازهاي جديد بپردازند (ديدار علما و روحانيون استان يزد با رهبرمعظمانقلاب.) نگاهي كه ايشان به افكار استاد دارند، براي تبليغ در عصر جديد، بسيار حائز اهميت مي‌نمايد؛ زيرا در نگاه رهبر انقلاب طلابي كه استاد مطهري را الگوي خود قرار مي‌دهند، وسيع نگر و داراي بصيرت هستند و آحاد مردم را مخاطبان خود قلمداد مي‌كنند، پارسايي كرده و فقط به مطالعه در حجره بسنده نمي‌كنند و به تعبير رهبري طلبه نمي‌تواند و نبايد فقط به مطالعه در حجره بسنده كند، بلكه بسيار مهم و ضروري است كه از مسائل داخلي و جهاني، جريان‌هاي سياسي، منفذهاي احتمالي نفوذ دشمن و ديگر مسائل مهم،‌ بخوبي آگاه باشد (همان) و اينها همه در وجود علامه شهيد مرتضي مطهري وجود داشت؛ روحاني‌اي كه تمام نكاتي را كه براي موفقيت در تبليغ ‌بايد لحاظ شود تا تبليغ موفق باشد، در نظر مي‌گرفت. رهبر معظم انقلاب اسلامي، شهيد مطهري را مظهر تلاش براي رفع شبهات ذهني جوانان، قشر تحصيلكرده و روشنفكران مي‌دانند و معتقدند مطهري، مهم‌ترين پرسش‌هاي ذهني جامعه را شناخت و با تفكر و منطق و فلسفه اسلامي‌به آنها پاسخ داد و همه فضلا و طلاب جوان بايد از اين روش پيروي كنند.

2. تبيين شخصيت فكري و هويت روشنفكري شهيد مطهري و نقش آن در جريان فكري و روشنفكري اسلامي‌ معاصر: رهبر معظم انقلاب در اين رابطه معتقدند كه درباره هويت فكري و روشنفكري شهيد مطهري، تاكنون تعريف جامعي ارائه نشده است.

ايشان اعتقاد دارند كه استاد مطهري با قوت فكري و انديشه صائب خود در دهه‌هاي 50 1340 وارد ميدان‌هايي شد كه تا آن زمان هيچ‌كس در زمينه مسائل اسلامي وارد آن ميدان‌ها نشده بود و با تفكرات وارداتي غربي و شرقي به چالش علمي‌ عميق، وسيع و تمام نشدني پرداخت و در جبهه مقابله با ماركسيسم و تفكرات غربي و ليبراليسم، دست به يك جهاد هوشمندانه زد و با توان علمي‌ و ايمان راسخ و اعتماد به نفس، موفقيت‌هاي بزرگي به دست آورد و با قدرت اجتهاد و انصاف و ادب علمي، روشي متقن و به دور از تحجر و التقاط، براي معرفي اسلامي ‌و مقابله با كج‌انديشي و انحراف ايجاد كرد و پايه‌هاي افكار مورد نياز جامعه اسلامي ‌و انقلابي را تاسيس نمود و نقش موثري بر جريان فكري اسلامي‌ و شكل‌گيري نظام اسلامي‌ بر جاي گذاشت و به صورت سنگري امن براي جوانان طالب و علاقه‌مند فكر اسلامي‌ در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها درآمد تا بتوانند زير سايه اين تفكر عميق و مستحكم، دين خود را حفظ كنند و دستاوردهاي نوين فكري داشته باشند و از آن دفاع كنند (پيام رهبر انقلاب به همايش جهاني انديشه مطهر، 6/2/1383.)

3. تهجد و نماز شب: شهيد مرتضي مطهري در اخلاقيات و عبادات نيز سرآمد همگان بود و هيچ عملي نمي‌توانست او را از راز و نياز با معشوق و معبودش بي‌نياز كند. رهبر معظم انقلاب، خاطره زيبايي در اين رابطه بيان كردند؛‌ هنگامي‌كه شهيد مطهري به مشهد آمدند، گاهي اوقات به منزل ما وارد مي‌شدند. البته ايشان در مشهد آشنا و جا و مكان هم داشتند؛ منتهي به سبب علاقه‌اي كه من به ايشان داشتم و خودشان هم اين علاقه را مي‌دانستند، مستقيما به منزل ما مي‌آمدند.

اتاقي كه ايشان شب‌ها مي‌خوابيدند، با يك در فاصله داشت با اتاقي كه من شب مي‌خوابيدم. ايشان هميشه وقت خواب، مقيد بود به خواندن قرآن نيمه شب. صداي ايشان را مي‌شنيدم كه هنگام تهجد و نماز شب خواندن، گريه مي‌كردند. البته نماز شب‌خوان زياد داريم؛ اما نماز شب‌خواني كه در آن نيمه شب با آن حال اشك بريزد و گريه كند، كم داريم.

4. مبارزات سياسي: رهبر معظم انقلاب در اين ارتباط مي‌فرمايند تا سال 49 و 50 خيلي مسائل انحرافي در محيط مبارزه به چشم نمي‌خورد. وقتي منافقين، دستشان را رو كردند و نوشته‌ها‌ي ايدئولوژيك آنها كم كم پخش شد، آقاي مطهري بيش از همه حساسيت نشان داد. چون من به ياد دارم كه در سال 51 تلاش فراواني شد كه امام را وارد كنند كه اين حركت جوان‌ها را تاييد كنند كه به نام «مجاهدين» بودند؛ اما امام سخت ابا كردند و يك بار كتاب‌هاي مجاهدين را خوانده بودند و گفته بودند اينها همان حرف‌هاي لنين و اراني است، پس حرف‌هاي شما كدام است؟ مرحوم مطهري در معرفي اين آراء به امام نقش داشتند و خودشان آن‌قدر، حساسيت نشان دادند تا عملاً كنار كشيدند و آن وقت، مجاهدين ايشان را متهم كردند به اين كه سازشكارند و اهل مبارزه نيستند و حال، اين كه كنار كشيدن ايشان حساسيت ايشان را نشان مي‌داد و موثر و مفيد هم واقع شد و ايشان در آن زمان، وقت بيشتري را به كار ايدئولوژيك اختصاص دادند و اثرش اين بود كه در سه چهار سال بعد، حقانيت حركت ايشان روشن شد و حركت صحيح اسلامي، دوباره از سال 54 رو به رشد رفت و كم كم خط امام تبلور يافت.

5. به روز بودن استاد مطهري: از عمده دلايلي كه شهيد مطهري در تبليغشان در سطح وسيع؛ چه براي عوام و چه خواص موفق بودند، همان به روز بودن ايشان بود. به‌گونه‌اي كه سعي مي‌كردند همگام با نيازها و شبهات جامعه به پيش روند و پاسخي درخور براي نسل تشنه داشته باشند. رهبر معظم انقلاب در اين رابطه مي‌فرمايند: طبيعت خيلي از پديده‌هاي عالم، نسخ است و هر چه مي‌گذرد، اين پديده‌ها كهنه‌تر مي‌شوند.

بيشتر پديده‌هاي عالم همين طورند. بعضي پديده‌ها هم هستند كه هر چه مي‌گذرد نه فقط غبار نمي‌گيرند، بلكه درخشان‌تر، پُر نمودتر، چشمگيرتر و اثرگذارتر مي‌شوند. پديده‌هايي كه تكيه بر حقيقت دارند، معمولا اين گونه‌اند ... . افكار مرحوم آيت‌الله شهيد مطهري هم از اين قبيل است؛ براي مثال ايشان درباره علل گرايش به ماديگري، در باب معناي قضا و قدر و خيلي از مفاهيم كلام جديد اسلامي، مباحثي را مطرح كردند كه امروز وقتي ما به فضاي پيراموني خودمان در جامعه نگاه مي‌كنيم، مي‌بينيم پاسخ پرسش‌هايي است كه به روز مطرح مي‌شوند. (همان)

6. نوآوري در افكار شهيد مطهري: از نكاتي كه در جذب مخاطبان تاثيرگذار مي‌نمايد، نوآوري در طرح ايده‌هاست. همچنين نو بودن خود افكار و انديشه‌ها. رهبر انقلاب مي‌فرمايند: نكته‌اي كه من هميشه در مورد آقاي مطهري تكرار كرده‌ام، بديع‌گويي، نوآوري و سخن و فكر تازه عرضه كردن ايشان است. (همان)

7 . تكيه بر مسائل فكري استاد: از جمله مواردي كه بكرات در سخنان رهبري راجع به استاد به چشم مي‌خورد، تكيه بر مسائل فكري شهيد مطهري است. ايشان حتي با ترسيم خط راهنما براي كساني كه باني بزرگداشت ياد و خاطر اين شهيد علامه هستند، مي‌فرمايند: در اين سالگردها بهتر آن است كه بر مسائل فكري، بيشتر تكيه شود.

اگر فرضا در هر سال از سال‌هاي آينده، به مناسبت 12 ارديبهشت كه روز شهادت آقاي مطهري است، موضوعي از افكار و آثار ايشان، مورد توجه نقادانه قرار گيرد...، دلايل و وجوهش ذكر گردد، همه دقايق مورد نظر ايشان بيان شود و اگر كسي احيانا مي‌تواند با نظري آنها را تكميل كند، آن نظر هم ذكر شود، تا اگر در بعضي از نظرات، بر ايشان اشكالاتي وارد كردند، آن فرد بتواند با مطرح كردن آن نظرات، از نظر ايشان دفاع كند و خلاصه يك حركت نقادانه علمي روي كارهاي ايشان انجام گيرد كه منتهي به استحكام هر چه بيشتر نظراتشان گردد، چنين حركت علمي‌اي، يك مقطع براي كار علمي خواهد بود. (بيانات رهبر معظم انقلاب در ديدار خانواده شهيد «مطهري» (12/2/73))

اما آن چه در فرمايشات رهبري در مورد استاد قابل تامل مي‌نمايد، اين نكته است كه به فرموده ايشان، شهيد مطهري در زمينه مسائل فكري، 3 خصوصيت مهم داشتند: اولا آدمي قوي الفكر و متفكري حقيقي بود. ثانيا در ارائه و اشاعه مباني فكري، هيچ قصدي جز قربه الي الله، ترويج دين، ترويج حق و مبارزه با باطل نداشت. خصوصيت سوم ايشان، پركاري و خستگي ناپذيري بود. واقعا نمي‌نشست كه براي كار سراغش بروند. آنجا كه سراغش نمي رفتند، خود ايشان به سراغ كار مي‌رفت. اين سه خصوصيت در ايشان بود.

نظرات شما عزیزان:

حسین